Alleen solliciteren als je een handicap hebt

De federale overheid slaagt er al jaren niet in om het streefcijfer van 3 procent werknemers met een handicap te behalen. Ondanks een lichte stijging het afgelopen jaar blijft dit doel voorlopig buiten bereik. Minister Petra De Sutter (Groen) neemt daarom een drastische stap: bepaalde vacatures worden voortaan exclusief voorbehouden aan personen met een handicap. "Zonder deze maatregel zal het nooit lukken," benadrukt de minister.

Discriminatie en obstakels op de arbeidsmarkt

Onderzoek in Vlaanderen en praktijktesten in Gent en Antwerpen tonen aan dat handicap, naast leeftijd en fysieke kenmerken, een van de belangrijkste oorzaken is van discriminatie op de arbeidsmarkt. Maar zelfs zonder directe discriminatie blijft het voor personen met een handicap moeilijk om werk te vinden. Volgens arbeidseconoom Stijn Baert (UGent) heeft dit te maken met percepties over hun productiviteit, die vaak als lager wordt ingeschat dan die van valide collega’s.

De overheid zelf stelt al jaren als doel dat 3 procent van haar personeelsbestand uit personen met een handicap bestaat. In werkelijkheid ligt dat percentage aanzienlijk lager. In 2016 bedroeg het aandeel nog 1,5 procent, maar daarna ging het in dalende lijn. Twee jaar geleden was nog slechts 1,06 procent van de federale ambtenaren iemand met een handicap. Vorig jaar steeg dat percentage licht naar 1,09 procent, wat neerkomt op 623 personen. Een stap vooruit, maar lang niet voldoende volgens De Sutter.

Vacatures exclusief voor mensen met een handicap

Om het tij te keren, heeft de minister besloten bepaalde functies uitsluitend open te stellen voor personen met een handicap. Het gaat om banen zoals baliemedewerker, dossierbeheerder en facilitair medewerker, waarbij elke Federale Overheidsdienst zelf bepaalt hoe dit wordt toegepast. Mensen zonder handicap komen voor deze functies niet in aanmerking. Deze maatregel, die sinds eind vorig jaar geldt, blijft van kracht tot het streefcijfer van 3 procent is bereikt.

"We willen echt het verschil maken," zegt De Sutter. "Het is essentieel dat we deze mensen actief benaderen en ondersteunen. Denk aan flexibele oplossingen zoals digitale examens en meer mogelijkheden tot thuiswerken. Bovendien moeten ze ook kansen krijgen om door te groeien. In hogere functies, zoals management, zijn ze zelfs nog sterker ondervertegenwoordigd. Waarom zou iemand in een rolstoel geen uitstekende CEO kunnen zijn?"

Voorzichtige steun van experts

Arbeidseconoom Stijn Baert, doorgaans een tegenstander van positieve discriminatie, maakt voor deze doelgroep een uitzondering. "Bij vrouwen of mensen met een migratieachtergrond leidt dit soort maatregelen vaak tot stigma’s zoals ‘excuustruus’ of ‘alibi-allochtoon’. Maar bij personen met een functiebeperking kan een eventuele lagere productiviteit op een natuurlijke manier worden gecompenseerd," legt hij uit.

Een inclusievere arbeidsmarkt

De maatregel van De Sutter vormt een belangrijke stap in het vergroten van de werkgelegenheid voor personen met een handicap binnen de overheid. Tegelijkertijd benadrukt de minister dat inclusie verder moet gaan dan deze eerste stap: "Iedereen verdient een kans om zijn of haar talenten te laten zien, ongeacht beperkingen. De overheid moet daarin een voorbeeldrol spelen."